آموزش موسیقی به کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و طبق تحقیقات می تواند باعث افزایش بهره هوشی و هوش موسیقیایی شود، یکی از شیوه های مرسوم آموزش موسیقی به کودک در دنیا و ایران، ارف (Orff) است که توسط آهنگساز و مدرس موسیقی آلمانی کارل ارف پایه گذاری شده است که در آن با استفاده از آلات موسیقی ساده مانند بلز، فلوت ریکوردر و … با شیوه ای شاد و مفرح ریتم و اطلاعات موسیقی به کودک یاد داده می شود.
ساز بلز یا زیلوفون (Xylophones) که در دسته ساز های کوبه ای قرار می گیرد از میله های چوبی ساخته شده است و با انواع مختلف پتک نواخته می شود. هر کدام از نوار ها یا کلید های این ساز روی یک نت و در مقیاس خاصی تنظیم می شوند. این نت ها درست مشابه پیانو چیده شده اند. به طور کلی ساز بلز انواع بسیاری از ساز ها را که آرایش مشابه دارند، در بر می گیرد. ساز هایی مانند ماریمبا، ویبرافون، گلوکنسپیل، لیتوفون، متالوفون، بالافون و … . با این حال بلز از نظر تخصصی به یک ساز رنگی خاص اطلاق می شود که دامنه گام بالا تری نسبت به دیگر ساز ها از جمله ماریمبا دارد و بیشتر کودکان آن را می نوازند.

بلز چگونه سازی است؟

اصطلاح بلز را بیشتر برای سازی به کار می برند که نوعی اسباب بازی برای کودکان است. البته کلید های بلز کودکان منحصرا از فلز ساخته می شود که بیشتر به متالوفون شباهت دارد تا زیلوفون. واژه زیلوفون در اصل از دو کلمه یونانی xylon به معنای چوب و phone به معنای صدا مشتق شده است. این نام از قرن ۱۹ تا کنون مورد استفاده قرار می گرفته است. اگر بخواهیم از نظر فنی این ساز را بررسی کنیم باید بگوییم که به هر ابزاری که با میله های چوبی با طول های مختلف ساخته شده، بر اساس گام چیده شده باشد و با پتک نواخته شود، زیلوفون یا همان بلز می گویند.
نحوه چیدمان و تنظیم میله های این ساز از کشوری به کشور دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است. با این حال وجه مشترک همه آن ها در چیده شدن میله هایشان از نت های پایین تا بالا است. تعداد میله ها به اندازه ای است که از یک تا چندین اکتاو را پوشش دهد. قدمت این ساز بسیار بالا است و در کشور های مختلف آن را با نام های گوناگونی می شناسند.
چیده شدن نوار های بلز در مقیاسی مشخص موجب شده است که فرا گرفتنش دشوار نباشد و کودکان راحت آن را بیاموزند. یادگیری آن به وسیله کودکان در کشور ها و فرهنگ های مختلف رایج است و به کشور ایران محدود نمی شود. برای نمونه این ساز در حدود ۱۹۳۰ به کارل اُرف (Carl Orff) کمک کرد تا روش مشهور خود را ابداع کند. در حقیقت زلوفون های آسیایی به طرز اعجاب انگیزی الهام بخش او بوده اند.

تاثیر نواختن بلز دو اکتاو بر کودکان

در سال های اخیر بلز را ابزاری می دانند که با کمکش می توان استعداد های موسیقیایی کودکان را کشف کرد. همان گونه که پیشتر نیز اشاره کردیم این ساز به دلیل نحوه نواختن آسان برای شروع کار موسیقی کودکان مناسب است. موسیقی کودکان را آرام می سازد و خلاقیتشان را تقویت می کند. کارل اف روش استفاده از بلز را برای آموزش موسیقی به کودکان بنیان نهاد و از دیدگاه او کودکان ۳ تا ۱۲ سال بهتر است که در ابتدا با این شیوه موسیقی را بیاموزند. در حقیقت آنان با ساز بلز می آموزند که تئوری موسیقی چیست و چگونه می توان ریتم ها و نت ها را به درستی خواند.
با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه یادگیری نحوه نواختن بلز در تقویت مهارت ها و توانایی های ذهنی و جسمی، شنیداری، رفتاری و قوه تشخیص موسیقی کودکان تاثیر بسزایی دارد. هرچند این ساز ظاهر بسیار ساده ای دارد، در پرورش و تقویت استعداد کودکان در این زمینه و ورود آن ها به دنیای زیبا و جذاب موسیقی حائز اهمیت است.

بلز رها دو اکتاو

برند رها یکی از برند های مشهور و محبوب در حوزه تولید انواع ساز های مخصوص به کودکان است. این برند در سال ۱۳۷۵ فعالیت خود را آغاز کرده است. ساز های تولید شده این برند کیفیت بالایی دارند و تمام استاندارد ها در آن ها رعایت شده است. از میان دیگر ویژگی های مخصوص برند رها می توانیم به قیمت مناسب ساز های آن اشاره کنیم.
در بلز رها دو اکتاو ۱۵ تیغه آلومینیومی به کار رفته است که به خوبی بر بدنه پلاستیکی آن قرار گرفته اند. هر کدام از این تیغه ها مشخص کننده یکی از نت ها هستند. نت های این ساز از C تا C گسترده شده اند و همان گونه که از نامش مشخص است، وسعتی به اندازه دو اکتاو دارند. این بلز رها یک تیغه #F و Bb هم دارد و به همراه دو عدد مضراب و یک هاردکیس بادوام پلاستیکی فروخته می شود.
در ساخت این بلز از آلومینیوم برای تیغه های آن و پلاستیک با کیفیت برای بدنه آن استفاده شده است، گستره صوتی این ساز دو اکتاو است که از نت (Do (c شروع می شود و با نت (Do (c هم پایان میابد. در جعبه آن یک جفت مضراب و دو تیغه قرار داده شده است.